Wprowadzenie pierwszego antybiotyku – penicyliny do terapii w czasie drugiej wojny światowej rozpoczęło nową erę w medycynie. Antybiotyki szybko określono jako cudowne leki, umożliwiające leczenie zakażeń, obarczonych dotąd wysoką śmiertelnością. Wraz z rozpowszechnianiem stosowania antybiotyków notowano pojawianie się różnorodnych mechanizmów oporności, które powodowały, że terapia stawała się nieskuteczna. Obecnie oporność na antybiotyki ma zasięg globalny i jest notowana u wszystkich gatunków drobnoustrojów i dla wszystkich grup antybiotyków. W opiniach ekspertów oporność na antybiotyki jest cichą pandemią, stanowiącą zagrożenie porównywalne do zmian klimatu, a postępujące rozprzestrzenianie się oporności na antybiotyki stanowi realne zagrożenie wejścia w erę postantybiotykową, gdy ludzkość stanie przed problemem braku skutecznej terapii zakażeń. Przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się oporności na antybiotyki jest możliwe pod warunkiem podjęcia skoordynowanych działań w oparciu o podejście „Jedno zdrowie”.
„Jedno zdrowie” to strategia obejmująca działania na rzecz zdrowia ludzi, zdrowia zwierząt oraz zdrowego środowiska (definicja https://www.who.int/news/item/01-12-2021-tripartite-and-unep-support-ohhlep-s-definition-of-one-health). W oparciu o to podejście zostały opracowane w 2015r. przez Światową Organizację Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization) „WHO Global Action Plan on Antimicrobial Resistance” https://www.who.int/publications/i/item/9789241509763 oraz w 2017r. przez Komisję Europejską „A European One Health Action Plan against Antimicrobial Resistance (AMR).” https://ec.europa.eu/health/system/files/2020-01/amr_2017_action-plan_0.pdf
W obu dokumentach wskazane są następujące obszary działań:
- Monitorowanie zagrożeń związanych z opornością na antybiotyki, w tym zwiększenie dostępności do diagnostyki mikrobiologicznej, monitorowanie oporności na antybiotyki w medycynie, weterynarii i w środowisku oraz monitorowanie zużycia antybiotyków u ludzi i zwierząt i pozostałości antybiotyków w środowisku.
- Nadzór nad stosowaniem antybiotyków w medycynie i weterynarii oraz nad zakażeniami szczepami wielolekoopornymi, w tym opracowanie odpowiednich ram regulacyjnych i stosowanie leków zgodnie z rekomendacjami terapeutycznymi oraz wzmocnienie programów kontroli zakażeń w szpitalach i w ośrodkach opieki długoterminowej .
- Edukacja w zakresie racjonalnego stosowania antybiotyków na wszystkich poziomach kształcenia, w tym edukacja profesjonalistów w medycynie i weterynarii, producentów żywności i pracowników ochrony środowiska oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa od najmłodszych lat.
- Rozwój badań naukowych i innowacyjności w celu zwalczania antybiotykooporności.
Podejście „Jedno zdrowie” stanowi podstawę do realizowanych od 2019r. wspólnych działań trzech organizacji: WHO, Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO ang. Food and Agriculture Organization) oraz Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt (OIE – ang.World Organization for Animal Health) w ramach Tripartite Joint Secretariat.
Więcej informacji o działaniach podejmowanych w Europie w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się oporności na antybiotyki można znaleźć tutaj: https://ec.europa.eu/health/antimicrobial-resistance/eu-action-antimicrobial-resistance_pl
